Fatma Yılmaz, "Mermer Ocağında İşçi Olmak" başlıklı bir yazı kaleme aldı. İşte o yazı...
Dağların mermer çıkarılmaya elverişli yataklarına ocak denir.Afyon mermer yatakları bakımından en zengin illerden biridir. Afyon İscehisar ilçesinde bulunan mermer ocakları 70-80 metre derinliğe ulaşabilir.En yüksek kademeli mermer ocaklarının olduğu ilçedir.
Mermer Nasıl Çıkarılır?
Ocaktan mermer çıkarılması yüksek maliyetli çok meşakkatli ve maksimum risklidir.Dağdaki tonlarca ağırlıktaki mermer blokları apartmana benzeyen kademelerden oluşur.
Dağdaki mermer 6'şar metre uzunluğunda, 5 kademeden 20 kademeye kadar ayrılır.
En üst bölgesinde ROK ile dikey delik delinir.Eski ocaklarda aynı işlem sondajla yapılırdı.
PVC boru aracılığıyla nişan ipi çekilir.
ROK alt kademeye iner ,yataydan iki delik deler.O ipten nişan alınır.Böylece mermer bloğunu üzerinde yataydan iki ,dikeyden bir delik olmak üzere üç delik çakıştırılır.Nişan ipinin bir ucu dikey deliğe sallandırılır.
Yataydan PİMAŞ (PVC) boru sürülüp dikeyden sallanan ip yakalattırılır.
Aynı işlem diğer delikte de yapılır.
İplerin iki ucu yatay delikten çıkarılır.İplerin bir ucuna elmas tel bağlanır.İpin diğer ucu çekilerek elmas tel dağın içine dolanır.
Dağ kesme makinası ile alt kesim yapılır.Alt kesim bitince aynı işlem yan kesimler için uygulanır.Kesim işleminden sonra saç balon makinasıyla mermer bloğu dağdan 30-40 metre açı verilerek ayrılır.Ekskavatöre panter takılarak kesilen blok yatacak hale getirilir.
LODER makinasıyla yastıklama yapılır.Yıkım gerçekleşir.Sayalama makinasıyla taş bloklar ebatlandırılır.Bloklar min.5 ton maksimum 25 tondur.Parçalanan taşlar LODER ile tezgaha çekilir.Sınıflandırılır.A sınıfı mermerler ihracata ,B sınıfı mermerler işlenmek üzere fabrikalara ayrılır.
Mermer yataklarından çıkarılan tonlarca ağırlığındaki her taşı cefakar mermer işçileri çıkarır.
Mermer Ocağı şantiyeleri 4 ila 8 yataklı odalardan oluşur.İşçilere sabah öğle akşam üç öğün yemek verilir.Şantiye mutfağından ağır iş koşullarına uygun besleyici değeri yüksek yemekler yerine genellikle ucuz maliyetli yemekler çıkar.İşçisine değer veren şirket şantiyeleri istisnadır.
İşçiler 8-18 saatleri arasında fazla mesaiye uydurularak yevmiye usulü çalıştırılır.Gece mesaisi olan ocaklar vardır.Aydınlatma kötüyse işçilerin çalışması zorlaşır.Aydınlatma iyiyse de gece mermer çıkarmak zor ve risklidir.Şiddetli yağmurda dahi dağdan yağmurlukla iş kazalarına rağmen işçiler mermer çıkarır.
Mermer ocaklarında en yetkili şantiye şefi maden mühendisidir.
ROK ,sayalama ,dağ kesme iş makinalarını kullanabilen operatörler personel statüsündedir.
Şantiyede mutfak personeli ve servis şöförü bulunur.
Mermer ocağı şantiyelerinin bel kemiği de ağır işte çalışabilir mesleki yeterlilik belgesine sahip işçilerdir.
Mermer ocağı işçiliği mevsimliktir.
Ocakların büyük kısmı mevkisine göre kışın 2 ay kapatır.İşçiler köyleri yakınsa 15 günde 2 gün uzaksa 4 gün izin kullanırlar.
İscehisar’da mermer ocak ve fabrikalarının çoğu cuma günü tatil yapar.
İşçinin güvenliğini düşünen mermer şirketleri fazla değildir.
İşçi yerine işveren lehine rapor veren iş güvenliği şirketleri var oldukça işçilerin çalışma şartları zorlaşmaktadır.
Mermer işçiliği yıpranma payı en yüksek dereceli iş kolları arasındadır.İşçi maliyetleri bahane edilemeyecek kadar yüksek ücretleri hakeden sektördür.
Bel fıtığı ,omurilik ,felç ,işitme kayıpları ciğer hastalıkları mermer işçilerinin meslek hastalıklarıdır.
Ölüm ve sakat kalma riski çok fazladır.
Elmas teli koptuğunda bir mermiden daha hızlı gider.Dağdan mermerin çıkarılması işlemi çok gürültülüdür.Tozlu ortamda çalışılır.
Eli ,kolu ,ayak ,bacak ,kulak gibi uzuvları kopan ,sıçrayan taşlardan kör kalan işçiler genç yaşta sakat kalırlar.Sakat halleriyle yıllarca şirketlerden tazminat hakkını alabilmek için mahkemelerde sefil olurlar.
Tonlarca ağırlıktaki mermer altında kalarak can veren gencecik işçiler unutulamaz.
Afyon İscehisar mermer ocak ve fabrikalarında Seydiler ,Gebeceler ,Işıklar Sülümenli Belediyeleri Akkoyunlu ,Göynük Kale ,Cevizli ,Bahçecik ,Enedik ,Macaklı Doğanlar ,Çalışlar ve civar köylerin genç erkekleri çalışır.
18 yaşına girdiklerinde ocağa verilirler.
Mermere işçi olarak yetiştirilirler.
10 yıl önce ocak işçi maaşları askeri ücretin 4 katıyken şimdi 1,5 katı olmasına rağmen ak taşlı köylerde ocağa işçi yollanır.
5 yıl öncesinde yaşı gelen köylülere mermerde işleri hazırdı.
Günümüzde mülteciler mermer ocaklarında ucuza çalıştırıldıkları için Türk işçiler işsiz kaldı.
Pazartesi günleri İscehisar pazarıyken cuma günleri de mülteci pazarı kurulur oldu.
Mültecilerin en yoğun yaşadığı ilçelerden biri İscehisar’dır.
Yıllarca mermer sektörünü ayakta tutan patronların ceplerini parayla dolduran Türk işçilerdir.Usulsüz sigortalarla çok zaman alamadıkları düşük maaşlarla bütün iş risklerine rağmen çalışıp mermer sektörünü geliştirip ilerleten Türk işçilerdir.Türklerde çalışma hevesi yok diyenlerin dilleri ,kalpleri nankördür.Dağları ve topraklarından beyaz taşlar çıkan dağ köylerinin cefakar ve vefakar mermer işçilerinin arkasında olmak “Afyon mermeriyle ünlüdür “diye övünen her Afyonlu'nun gönül borcudur.
Mermercilik işçi hakları ve sorunları yönünden ele alındığı gibi patron şirket çıkarları yönüyle de işlenmelidir.Karşılıklı memnuniyet ile daha kaliteli iş fazla ihracat yüksek kazanımlar elde edilir.
İşçinin alnının teri kurumadan hakkı ödensin.
İşçi hakkı verilirken eller cüzdanlar titremesin.
İşçi işveren canı gönülden helalleşsin.
1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMI kutlu olsun.
